Czasownik (znaczenie, odmiana, aspekt)

ZNACZENIE
Czasownik to część mowy. Nazywa czynności, np. (co robi?) biegnie, pisze, krzyczy, i stany, np. (co się z kimś, czymś dzieje?) rośnie, choruje, śpi.

ODMIANA
Odmianć czasownika nazywamy koniugacją. Czasownik odmienia się przez:
a)osoby i liczby – liczba pojedyncza (1 os. Ja [piszę], 2 os. Ty [piszesz], 3 os. On, Ona, Ono [pisze])
– liczba mnoga (1 os. My [piszemy], 2 os. Wy [piszecie], 3 os. Oni [piszą])
b)czasy – przeszły (pisałam)
– teraźniejszy (piszę)
– przyszły (będę pisać)
c)rodzaje # l.p
– męski (pisałem)
– żeski (pisałam)
– nijaki (pisało)
#l.mn.
– męskoosobowy (pisali)
– niemęskoosobowy (pisały)
d)tryby – orzekający (piszę)
– przypuszczający (napisałabym)
– rozkazujący (pisz)
e)strony – czynna (pisze)
– bierna (jest pisane)
– zwrotna (tworzona przez dodanie zaimka zwrotnego 'się’, np. myje się)

Formy osobowe czasownika wskazują wykonawcę czynności (osobę i liczbę)
np. idziemy – my (1.os. l. mn.)
wyjdź – ty (2.os. l. poj.)
zjadłaby – ona (3.os. l. poj.).

Formy nieosobowe czasownika nie wskazują wkonawcy czynności (osoby i liczby). Należą do nich m.in. bezokoliczniki, np. iść, zjeść, pisać oraz formy zakończone na -no, -to, np. przeczytano, zamknięto.

ASPEKT
Wszystkie czasowniki dzielimy na dokonane i niedokonane.

Czasowniki dokonane informują, że czynność została zakończona lub zostanie zakończona np. wyszedłem, przeczytam, napiszę.

Czasowniki niedokonane informują, że czynnośc był lub będzie wykonywana, ale nie informują o zakończeniu tej czynności, np. wychodziłem, czytam, będe pisał.