Romantyzm rozpoczął się się w końcu XVIII w. i trwał do połowy wieku XIX. Rozwijał się pod wpływem dążeń niepodległościowych oraz rewolucji społecznych zapoczątkowanych przez Francję w roku 1789.
Do głównych tendencji obecnych w literaturze i sztuce należą:
1. Bunt przeciwko racjonalizmowi, docenienie wartości uczuć i intuicji;
2. Odrzucenie zasad poetyki klasycystycznej – mieszanie rodzajów literackich, tworzenie nowych gatunków.
3. Odejście od naśladowania wybitnych twórców minionych epok, w stronę twórczości oryginalnej.
4. Historyzm – czerpanie motywów z przeszłości, a najbardziej średniowiecza
5. Ludowość – zainteresowanie ludem, jego losem, kulturą, wierzeniami, a także tzw. twórczością ludową.
6. Orientalizm – zainteresowanie kulturą i przyrodą Wschodu
7. Łączenie realizmu z fantazją i wyobraźnią
8. Docenienie roli przyrody w życiu człowieka
9. Bunt przeciwko starym formom życia społecznego, tzn. nierówności, niesprawiedliwości, przesądom społecznym, skostniałym konwenansom towarzyskim i obyczajowym
10. Zerwanie z uniwersalizmem na rzecz literatury narodowej
11. Odświeżenie języka.
Romantyzm ma swe korzenie już w II połowie XVIII wieku, co nazywamy preromantyzmem. Jest to widoczne w literaturze angielskiej, francuskiej, a głównie w niemieckiej. Świadczą o tym utwory Jana Gotfryda Herdera, Jana Wolfganga Goethego, Fryderyka Schillera.
Duży wpływ na epokę romantyzmu wywarła filozofia niemiecka nazywana idealizmem, a reprezentowana przez Fuchtego, Schellinga i Hegla. Zakładali oni, że idee są ważniejsze od rzeczy realnych, a spośród wartości najwyżej cenili sztukę, wolność i czyn. Ponadto duże znaczenie przywiązywali do uczucia.
J.G. Herder (1744-1803) – poeta, filozof, historyk. Jego wielką zasługą było zebranie i wydanie pieśni ludowych różnych narodów.
Fryderyk Schiller (1759-1805) – pisał wiersze i dramaty, do których należą m.in. Zbójcy, Intryga i miłość, Don Karlos.
J.W.Goethe (1749-1832) – jeden z najwybitniejszych poetów niemieckich, autor wierszy lirycznych, ballad, poematów, dramatów i powieści. Do jego utworów należą m.in.: powieść Cierpienia młodego Wertera, dramat Faust.